Пред седемдзешат роками Шидянє запаметали вельки вилїви у тим месце. Вилял поток Шидина, алє так же людзе мушели висц зоз своїх обисцох, даєдни настрадали, хижи ше звалєли, а стрaдал и други маєток. Од 60-их рокох поток преглїбени, а потим през цали цек у Шидзе положени бетонски плочи. Остатнї роки у потоку єст вше менєй води, помали висиха, та чежко вериц же ше тота нємила подїя дакеди ознова повтори.
Гоч ше пред вецей як пол вика „суперклїтинково бурї” нє споминало, природни нєпогоди ше случовали. Єдна, хтора ше спрам хронїчарох случела 17. юния 1954. року була така моцна же виволала вилїви по теди мирного потоку Шидини. Як призначене у писаних шлїдох, почал моцни диждж хтори нє преставал, барз гирмело, а вец поток вилял.
Слабши обисца нє витримали
Як то було, по здогадованю, алє у приповедкох страших, толкує нам Станислав Ступавски, новинар и публициста у пензиї хтори 1954. року мал седем роки.
– Паметам, гоч сом бул ище мали, же сом ше вноци зобудзел, а зобудзела ме сирена за опасносц хтору нє мож було нє чуц. Оцец ми бул огньогашец и знам же ми гварел же у варошу вилїви и же муши пойсц ратовац людзох и їх маєток. Кед швитло рано, а ми бивали у нєшкайшей улїци Николи Влашкого, хтора у прелдуженю терашнєй улїци Сави Шумановича, рушел сом ґу центру у Шидзе, а прейґ драги дзе нєшка Спортска гала, була єдна менша хижа и видзел сом же войско на ґумовим чамцу ратує єдну старшу жену и патрел як ю кладу до чамцу и додаваю найнужнєйши маєток хтори могла вжац зоз собу. Нє прешло даскельо минути як жена виратована, а я патрим же як єй хижа помали пада и валя ше – приповеда Станислав Ступавски о подїї пред седем децениями, а скоро так як кед би ше вчера случела. Наш собешеднїк у дальшей розгварки предлужує и описує цо спричинєло габу телєй води и вилїв Шидини, та спомина же ше теди будовало готел на Лїповачи на Фрушкей гори. При Беркасове и прейґ драги старого мосцика на Шидини камиони превожели будовательни материял. Мосцик ше до конца звалєл, а будователє мушели положиц бетонску циву и около насипац шлюнок и каменє же би камиони ознова могли преходзиц. Медзитим, велька вода з Бикичу уж рушела и ношела вшелїячини, шено, конари, та заткала циву так же вода нє могла далєй, алє ше лєм ширела и настало, так повесц, озеро хторе одразу вибило мосцик, а вода у напряме Шида валяла шицко пред собу. Найвецей страдали Долнї шор, Босутска улїца, Масарикова и други коло потоку. Води було и у цеку спод тедишнєй желєзнїцкей драги Беоґрад‒Заґреб, та интевеновало аж и войско же би ше „заткане” санировало.
–Тото цо знам по приповедкох старших, було и два, або аж и три людски жертви у улїци Сави Шумановича, бо людзе нє мали часу сцекнуц, та ше мушело дацо зробиц кед шицко прешло. О пейц, шейсц роки, там даґдзе 1960. року Шидина преглїбена. Док сом робел як секретар Месней заєднїци Шид, вше сом гуторел же треба отримовац сподок Шидини же би нам ше нє случел 1954. рок – гвари Ступавски хтори на вецей заводи як новинар писал о тей подїї, а описал ю и у своєй кнїжки „Словаци у Шидзе 1810–2010.”, предлужуюци же теди була велька солидарносц медзи людзми, шицки помагали, родзина, сушеди и приятелє же би ше одклонєло пошлїдки и живот врацело до нормали.
Вода була така чиста же ше у нєй могло купац
Вилїви запаметала и Катица Беркеш, народзена Контрец, хтора теди мала 10 роки. Вони теди жили у Босутскей улїци, а двор и заграда виходзели праве на поток Шидину.
–Сушеди нас зобудзели же вода уж вошла до двора. Оцец и мац ме зобудзели, и мнє и мойо два шестри же би нас преруцели на сиґурне, а наша мац ґрабала до рукох тото цо могла винєсц з обисца. Паметам же доокола плївали нашо гушата. Склонєли зме ше на безпечне место, а з оглядом же хижа була стара и влажна вецей зме ше до нєй нє врацели. Були зме єден час подквартельоше, а вец оцец вибудовал нову хижу прейґ драги од цеглярнї. Уселєли зме ше, гоч ище хижа нє була цалком закончена – приповеда Катица Кайка Беркеш.
Наша собешеднїца же здогадує же поток Шидина по теди бул таки мирни же ше дзеци у нїм бавели, преградзовали го и купали ше у нїм. Вода була чиста, а купанє було права дзецинска розвага под час лєтних горучавох. Скоро шицки теди мали гуски и гушата на потоку, а було и даскельо воденїци. Гоч наполнєла нєдавно 80 роки, андя Катица ше на тоту нємилу подїю часто здогаднє.
А остатнї роки, озда одкеди ше и клима пременєла, у потоку єст вше менєй води и случує ше же през лєто поток цалком висхнє. През рок у нєт нїм нєт вельо води, так же єдно сиґурне – поток вецей нє грожи. Старши людзе у Шидзе, заш лєм ше обаваю, вони уж искусно на тото одвитую – „нїґда ше нє зна”.
Поток тераз безпечни
Шейдзешатих рокох сподок Шидини преглїбени и поряднє ше го отримує. Владан Дьордєвич, дипломовани инжинєр за ушоренє водох, хтори робел у дакедишнїм ЯВП „Шидина” гвари же свойочасово вибудовани такволани дзевец бетонски „каскади” хтори маю улогу спомалшиц цек води.
Осемдзешатих рокох прешлого вику на вецей як 900 метерох потоку од конца улїци Сави Шумановича по Масарикову улїцу обложени сподок и побрежє з бетонскима плочами. А жридло потоку коло валалу Люба, спод Фрушкей гори, длугоки 39 километри и улїва ше до рики Босут.
Коло двора
Пензионерка Драґана Попов памета Шидину и кед мала високи уровнї води.
–Моя хижа коло самого потоку, точнєйше споза двора нам чече Шидина. Ту поток добре ушорени, високе побрежє з каменьом и нє боїм ше же вода вилєє. Остатнї роки вше єст менєй води и длугши час є цалком сухи як цо и тих дньох кед вельки горучави – гвари Драґана Попов и спозорює же би людзе нє требали з обисца одруцац до потоку вшелїяке шмеце пре цек води у потоку.
