Живот и културу нє мож розлучиц при Владимирови Маґочови. Шпиванє и фолклор провадза цали його живот, хтори шлїдза и його синове Иґор и Борис, а и два унуки зоз Суботици и двоме унукове з Нового Саду. Супруга Славка за тото потримовка и сама учашнїца у пестованю рускей култури у Новим Орахове.
Нє знац кеди нашим виселєнцом до Нового Орахова було чежше – чи кед их населєли на запущени салаши, чи тераз кед ше, тоти уж други и треци ґенерациї, боря зоз нєставаньом. Од перших ґенерацийох мало хто медзи живима, наш собешеднїк Владимир Маґоч друга ґенерация, хтори кед мал три роки постал Новоораховчань и по нєшка жиє у тим валалє. Цали живот пошвецел рускей култури. Кед бул младши, та танцовал, рихтал кореоґрафиї, а од 2000. на нагварянє свойого сина Бориса почал шпивац, так же тексти шицких наших писньох знал, бо без нього нє прешла анї єдна академия, друженє, теди старших Ораховачньох. Владо, док вони шпивали вше при нїх шедзел и пошпивовал себе за нїма. До 50 рокох живота лєм танцовал, а вец почал и шивац.
РУСНАЦИ ШЕ ВШЕ СТАРАЛИ О СВОЄЙ КУЛТУРИ
– Живот ораховских Руснацох бул и красни, и чежки. Материялне зме змогли, бо повойново часи давали надїю за лєпшим животом, правело ше хижи, задруґа у валалє робела, як и фабрики у околних местох, та нашо родичи змогли шицко цо було потребне. Ми, друга ґенерация, правели хижи седемдзешатих и осемдзешатих рокох прешлого вику, вельо векши и сучаснєйши од тих цо их правели родичи думаюци же нашо дзеци буду з нами и же нє треба най ше трапя як ми. Случело ше же вони пошли до швета, та их родичи чекаю на векши швета же би пришли до валалу. Зоз їх одходом и духовни, кутурни живот остал на нас Руснацох цо зме вошли до седмей, осемей децениї живота – приповеда наш собешеднїк Владимир Маґоч.
У його ґенерациї, хтора народзена 1950. року у класи було 26 школярох, а у валалє остали лєм штирме – вон, Любо Рац, Владо Гайдук и Славко Шпрох. Шицки други пошли койдзе индзей жиц, або ше врацели до Керестура. А нєшка од 141. фамелиї хтора приселєна до Орахова, потомки жию по цалим швеце.
– Тоти цо остали жиц у Орахове ше од першого дня трудзели отримац свойо и гоч зме пришли без священїка и учителя, нє дошлєбодзели зме же би то було занавше. Живот по преселєню ше пошвидко орґанизовало и у духовним, образовним и културним смислу. Кед сом бул перша класа 1957. року уж зме мали учительку Меланию Аранку Планчак и священїка о. Кирила Планчака. Мали зме оводу, школу, културне дружтво формоване 1947. року. Людзе ше сходзели на народни вешеля дзе ше шпивало по руски. Я вше бул там. Слухал сом як старши шиваю, научел сом шицки писнї, алє сом почал шпивац аж кед сом наполнєл 50 роки. Танєц ме прицаговал, та сом уж на 10 роки бул член дзецинского фолклору. Кед сом 1969. року пошол до Нового Саду на студиї, такой сом пошол до Матки танцовац. Були то златни роки за новосадски фолклор, танцоше Янко Бучко, Боґдан Виславски були добри танцоше од котрих сом, шицко цо сом научел, преношел до Орахова дзе зме нє мали маґнетофон, та сом гвиздал танцошом кед зме вежбали – гварел Владо.
ЗЛАТНИ РОКИ ОРАХОВСКОГО ФОЛКЛОРУ
Кед бул у Петровцу на Млави у войску и там танцовал, учел танцовац тамтейших фолклорашох руски танци, та го з єдней нагоди послали дому по руске облєчиво. Танєц нє напущовал и кед ше врацел дому, после першого семинару на хторим бул и Силвестер Ґача, направел першу хореоґрафию „Катарина”, а од 1971. року ше почали зберац награди на рижних державних смотрох. Року 1972. до танцох уведол обичаї, Орахово мало и добри гласи, жени шпивали трогласно и зоз тим ше ридко хтори валал могол похвалїц. У тих златних рокох ораховски фолклораше на Медзинародним фестивалу подунайских жемох у Будапешту представяли Югославию. Од шицких наших дружтвох були медзи найлєпшима, на самим верху руского амтеризма.
– И вец осемдзешатих и дзеведзешатих рокох шицко замарло. Правели зме хижи, робели вельо, дзеци росли и нє мали зме часу за аматеризем. Дзеведзешати роки принєсли страх за еґзистенцию, алє жирячка нє була загашена. Року 1999. ше тамбураше почали сходзиц у пиньвици Мижа Еделинского, а мнє син Борис нагварел най приходзим шпивац. Пристал сом, бо шпиванє моя друга любов после танцу. Побида на „Червеней ружи” сина Бориса, 2000. року дала нам вельку дзеку за роботу. Зобудзел ше КУД „Петро Кузмякˮ – гвари Владо.
Року 2004. Дружтво достало свой Руски дом, а Владимир почал знова рихтац хореоґрафиї, зберац танцошох, шпивац зоз ораховскима тамбурашами. Року 2008. порихтал хореоґрафию Свадзба, за хтору Будапешту достали злато. Коло трицецеро людзе участовали у хореоґрафиї. Були перши медзи рускима дружтвами хтори на бину положели руски обчаї. И як гвари Владо, Ораховчанє поставели шицки нашо обичаї – облїванє, пратки, бичак, лєм остал дисновтор хтори нє часц хореоґрафиї. Награди ше шоровали, дзека за роботу у аматеризме була велька.
– Вец пришол 2013. рок и змена ґенерацийох. Младим ше отворели дзвери Европи, та там пошли жиц. Нашо дзеци вецей нє дома, та нам цо зме ту остали нє преостава нїч лєм же бизме зоз моцами цо маме пестовали рускосц и аматеризем. Док можеме будземе то робиц. Ище вше без нас нє прейдзе анї єдна манифестация. Та цо повесц – тварди ми орех – гварел на концу наш собешеднїк.
ЧОМ НАС ТУ ПРИВЕДЛИ, НАЙ ШЕ ЗАТРАЦИМЕ?
После 77 рокох живота у Новим Орахове и 141. фамелиї хтора преселєна до того валалу зоз Руского Керестура, остали лєм штири чисти руски малженски пари. Два ґенерациї чували рускосц, язик и обичаї. Треца ґенерация вецей нє у тим валалє. Унуки жию у Новим Садзе и Суботици, и вельких европских и шветових метрополох. Тоти цо блїжей, як наприклад синове Иґор и Борис и унучата нашого собешеднїка Владимира, поряднє наступаю на шицких програмох хтори орґанизує КУД „Петро Кузмякˮ. Вони шветло наздаваня же Руснацох у Орахове будзе ище єден час. Старши жию зоз питаньом хторе мучи два ґенерациї же „чом нас ту приведли, най ше затрациме?ˮ
НАГРАДА ОПШТИНИ БАЧКА ТОПОЛЯ
Того року у септембру, у сали Дома култури у Бачкей Тополї отримана святочна схадзка Скупштини општини на хторей присутних привитал предсидатель скупштини Општини Саша Срдич, а о активносцох у општини бешедовал предсидатель општини Адриян Сатмари. Медзи наградзенима поєдинцами за значни резултати з обласци рускей култури бул и Владимир Маґоч, културни дїяч з Нового Орахова. Достал найвисше општинске припознанє „Про Урбе”.